Zoet en kostbaar: onze rozenolie en roos absolue

Rondom de stad Isparta in Turkije – ook wel het Land van Rozen genoemd – heerst een lange traditie van rozenteelt. Hier komt de rozenolie en roos absolue vandaan waar we allemaal zo van houden.

In de vroege ochtend rijden de rozenplukkers door Yeşilyurt: een hooggelegen, heuvelachtig gebied. Ze zijn op weg naar de rozenvelden. Er waait een verkoelend briesje, wat erg fijn is op deze nu al warme morgen. De ochtend is het beste moment om rozen te plukken: als de zon hoger staat zal de olie in de blaadjes snel verdampen. ’s Ochtends plukken zorgt daarom voor een hogere opbrengst voor de arbeiders.

Tussen de rozen vliegen natuurlijke bestuivers als bijen en vlinders, terwijl lieveheersbeestjes ongedierte opruimen. Verderop in de heuvels genieten wilde schildpadden van de zon. In dit hooggelegen gebied is maar weinig water, waardoor het ongeschikt is om fruit en groenten te verbouwen. Maar de rosa damascena is een echte overlever en heeft alleen maar mest nodig. Hierdoor hoeven de telers niet veel geld uit te geven aan water.

Al eeuwenlang worden hier rozen gekweekt. Gedacht wordt dat de rosa damascena door de Ottomanen vanuit Syrië naar Turkije is gebracht. Je vindt de roos ook in Bulgarije, maar de Turkse soort groeit alleen op deze hoogte, ver boven het zeeniveau.

Van rozen in het veld…

Halil is speciaal voor het oogstseizoen teruggegaan naar zijn geboorteplaats. Buiten het seizoen werkt hij in de stad, als beveiliger. Nu heeft hij vakantie en helpt hij zijn moeder met hun familietraditie. Ze begonnen de ochtend op hun eigen veld en nu zijn ze aan het werk op dat van de buurman.

Ervaren plukkers, zoals Halils familie, kunnen op een dag tot wel 100 kilogram aan rozen verzamelen. De blaadjes worden in grote zakken opgeslagen en opzijgezet, zodat ze kunnen gisten. Hierdoor krijgen ze hun unieke, pittige geur. Daarna worden de zakken naar de destilleerderij in de buurt gebracht.

Op een ander rozenveld in Senir, vlak bij Isparta, zijn Syrische vluchtelingen aan het werk. Ze krijgen evenveel betaald als Turkse werknemers. Daarnaast zorgt de eigenaar van het bedrijf het hele oogstseizoen voor huisvesting voor de vluchtelingen.

“We hadden extra arbeiders nodig, en het leek ons een goed idee om deze mensen hiervoor in te huren. Tegelijkertijd kunnen we ze helpen om de situatie waar ze zich in bevinden te verbeteren,” vertelt Hasan Kinaci, eigenaar van het familiebedrijf. Het koopt 40% van alle rozen in Isparta in. Hasans vader richtte het bedrijf in 1985 op en sinds kort hebben Hasan en zijn broer het overgenomen.

Hasan: “We proberen hier niets bijzonders te doen. We behandelen ze alsof ze uit Turkije komen. Ze zijn ook onze broers en zussen.”

Het bedrijf heeft ook geholpen bij de bouw van een lokale basisschool, met steun van Lush.

Net als bij andere grondstoffen fluctueert de prijs van rozenolie voortdurend. Een paar jaar geleden ging een groot gedeelte van de rozen verloren door een strenge vorst. Hierdoor vloog de prijs omhoog. Toen de lokale bevolking doorkreeg hoe lucratief de rozenteelt kan zijn, legden veel mensen hun eigen rozenvelden aan. Maar hoe meer rozen er zijn, hoe minder waarde ze hebben. Als de prijs steeds meer blijft dalen zullen sommige boeren waarschijnlijk afhaken, waardoor deze weer omhoogschiet.

…tot het destilleren van rozenolie

In de destilleerderij in Senir worden alle blaadjes uit de regio verzameld. Voor één kilogram olie zijn bijna 2 miljoen rozen nodig, een enorm aantal dat het hoge prijskaartje van rozenolie verklaart: € 8000 per kilo. Meer dan 3000 lokale boeren zijn verantwoordelijk voor de jaarlijkse oogst in het voorjaar. In de fabriek zelf werken 100 mensen aan de productie van rozenolie en roos absolue.

“Rozenolie lijkt een beetje op honing en ruikt heel sterk. Absolue lijkt qua geur veel meer op de echte roos,” zegt Hasan. “Persoonlijk is roos absolue dan ook mijn favoriet.”

In de hele destilleerderij hangt een zoete rozengeur. Er komen honderden zakken rozen binnen die naar de transportband worden gebracht. Via stoomdestillatie komen de vluchtige oliën vrij. Met behulp van een destillatie-opstelling worden olie en water vervolgens van elkaar gescheiden, waarna de overgebleven vloeistof wordt gekookt. Daarna wordt de olie afgeroomd en gebotteld. De fabriek zorgt dat niets wordt verspild: water wordt hergebruikt en oude rozenknoppen gaan terug naar de velden waar ze kunnen worden gebruikt als compost.

De rozenteelt is een eeuwenoude traditie in Isparta en een van de belangrijkste industrieën in de regio. Het gaat goed met de destilleerderij: verderop wordt zelfs een nieuwe, grotere fabriek gebouwd waar het bedrijf naartoe zal verhuizen. Zolang de rozen blijven groeien, zal de traditie in Isparta voortbestaan. Een traditie die belangrijk is voor zowel de lokale inwoners als de vluchtelingen die er werken.