Waarom zijn parabenen omstreden?

Parabenen staan in een kwaad daglicht, maar is dat wel terecht? Ontdek de verrassende waarheid over een van de eerste kunstmatige conserveermiddelen ter wereld.

Parabenen in een kwaad daglicht

Parabenen worden vaak gebruikt als conserveermiddel (conserveermiddelen verlengen de houdbaarheid van een product). Parabenen hebben hun slechte naam te ‘danken’ aan een gedeelte van een onderzoek door de Universiteit van Reading, UK, in 2004. Wetenschappers namen weefsel uit borsttumoren en vonden hierin parabenen. Dit vormde de basis van een theorie dat parabenen het oestrogeenhormoon enigszins zouden nabootsen, hormonen kunnen verstoren en het risico op borstkanker kunnen verhogen.
Er zijn echter tal van verdere studies gedaan, maar is er geen bewijs gevonden om dit te bevestigen. Rachel Rawson, verpleegkundig specialist bij Breast Cancer Care, zegt hierover: “Er is momenteel geen sluitend bewijs om te suggereren dat het gebruik van producten met parabenen rechtstreeks is gekoppeld aan de ontwikkeling van borstkanker.”

Sterker nog, parabenen worden aan zulke strenge testen onderworpen dat deskundigen stellen dat ze zelfs veiliger zijn dan kunstmatige alternatieven. Dr. Edmund Fowles van EF Chemical Consulting, een bedrijf dat is gespecialiseerd in het testen van de veiligheid van cosmetica, licht toe: “Ik weet zeker dat parabenen veilig zijn. Als gevolg van alle ophef over de eventuele risico’s is er zo veel onderzoek naar gedaan dat het ingrediënt van letterlijk alle kanten bekeken is. ‘Parabeenvrije’ cosmetica bevat een ander soort conserveermiddel dat over het algemeen minder goed is onderzocht, dus hoe kun je nu zeggen dat het beter is om dat te gebruiken?”

Hoe zit het met kunstmatige alternatieven?

Van de 75.000 ton aan kunstmatige conserveermiddelen die in 2015 werden gebruikt, was slechts 17% parabenen. “Over de overige 83% is maar weinig bekend,” zegt Helen Ambrosen, mede-oprichter en productontwikkelaar van Lush. Neem bijvoorbeeld formaldehyde. Dit kleurloze, sterk ruikende gas heeft antiseptische kwaliteiten die ervoor zorgen dat micro-organismen (zoals bacteriën en schimmels) niet kunnen groeien; in laboratoria houden ze er biologische monsters langer goed mee. Formaldehyde wordt ook gebruikt als desinfecterend middel in schoonmaakproducten, in medicijnen en als harsverharder in bouwmaterialen. Het is bewezen dat een hoge concentratie formaldehyde de luchtwegen irriteert: een reden tot zorg in de afgelopen jaren. Sommige conserveermiddelen breken namelijk af in producten waardoor er formaldehyde vrijkomt.

Een ander alternatief is methylisothia-zolinone, een antimicrobiële stof die als conserveermiddel gebruikt wordt in cosmetica, moisturisers en babyproducten. Omdat dit conserveermiddel minder effectief is, wordt het in hoge concentratie gebruikt wat huidallergieën tot gevolg heeft.

En hoe zit het met zelfconserverende producten?

Er zijn maar weinig, veilig bewezen, alternatieven voor parabenen. David C. Steinberg schreef het al in 1996 in  Cosmetics & Toiletries: Preservatives for Cosmetic: “Het perfecte conserveermiddel bestaat niet en kan waarschijnlijk ook niet bestaan.” Toch zet Dr. Stephanie Williams, dermatoloog bij European Dermatology London, parabenen in een ander perspectief: “Parabenen zijn gedurende zeer lange tijd veilig gebruikt, waaronder in huidverzorgingsproducten. Het zijn gevestigde conserveermiddelen die voor de overgrote meerderheid van de gebruikers geen problemen veroorzaken. Er zijn zeer weinig mensen die een allergische reactie krijgen als het op parabenen aankomt, zeker als je ziet op welke schaal ze worden gebruikt.”

Helen Ambrosen (mede-oprichter en productontwikkelaar van Lush) ontwikkelt al sinds 1982 zowel geconserveerde als zelfconserverende producten. Ze legt uit: “Er zijn veel onverantwoorde conclusies getrokken naar aanleiding van dat onderzoek uit 2004, waaronder de manier waarop het gelekt en geïnterpreteerd werd door de media. Dit onderzoek heeft angst gecreëerd voor een ingrediënt en hier is door de markt misbruik van gemaakt: producten met, in vergelijking, veel minder bekende conserveermiddelen werden gepromoot. Parabenen worden het langst gebruikt sinds het ontstaan van moderne, cosmetische conserveermiddelen. Ze zijn over het algemeen niet irriterend voor de huid en ze doen hun werk goed in de producten. Bovendien is er veel meer over bekend dan over menig ander conserveermiddel.”

Meer dan 65% van onze producten is zelfconserverend

Hoe sterk Helen er ook van overtuigd is dat parabenen veilig zijn in gebruik, ze probeert altijd de hoeveelheid kunstmatige conserveermiddelen tot een minimum te beperken – voor het milieu en voor de gezondheid van de mens. Ze zegt hierover: “Kunstmatige conserveermiddelen die geschikt zijn voor verzorgingsproducten, zoals parabenen, zorgen ervoor dat bacteriën en schimmels niet kunnen groeien. Maar als mensen die conserveermiddelen gebruiken, komen ze wel in ons water en uiteindelijk in de natuur terecht. Dat is een van de redenen om producten te ontwikkelen met natuurlijke conserveermiddelen, zoals honing. Omdat honing op natuurlijke wijze wordt afgebroken, schaadt het het milieu niet.” Inmiddels is meer dan 65% van onze producten zelfconserverend.